W pełni zrealizowanym i najbardziej szanowanym mistrzem tradycji Bon w czasach nam współczesnych jest Śardza Taszi Dzialtsen ( 1859-1934).
Osiągnął on tęczowe ciało (tyb. ja- lus, dzialu), przez co stał się mistrzem dla wielu pokoleń bonpo, szczególnie dl tych, którzy praktykują tantrę i dzogczen (rdzogs chen ). Urodził się w 1859 r.. Pochodził z regionu zwanego Rdza khog, skąd pochodziło wielu świętych. Mnichem został w wieku dziesięciu lat, przyjmując śluby zakonne w swoim rdzennym klasztorze Steng Chen, od opata słynnego klasztoru Jungdrung Ling.
Wkrótce po wstąpieniu do klasztoru młody mnich spotkał wielkiego praktykującego, mistrza Bon z Kham, lamę Bde Chen Gling Pa. Przeopwiedział mu, że osiągnie oświecenie, jeśli opuści swój klasztor i zamieszka w pustelni. W owych czasach było to dużym wyzwaniem dla kogoś, kto chciałby tak postąpić z uwagi na brak środków i możliwości u mnicha do takiej formy aktywności duchowej.
Jednak już od najmłodszych lat młody mnich był człowiekiem wyjątkowym. W wieku dwudziestu jeden lat ślubował trzy rzeczy, które zdecydowanie odróżniały go od innych mnichów. Ślubował nigdy nie wykonywać praktyk dla innych w celach świeckich, nie związanych z praktyką i ścieżką do oświecenia. Było to dużym wyrzeczeniem, jako, że zwyczajowo ceremonie w celach świeckich dla poratowania dobytku okolicznych chłopów, ich zdrowia, ich stad jaków i plonów było podstawowym, jeśli nie jedynym źródłem utrzymania dla mnichów.
Lama Śardza Tashi ślubował też, że aż do wieku pięćdziesięciu lat nie będzie używał konia do podróży. W tamtych czasach było to duże wyrzeczenie, jako, że nie było innych środków transportu i skazywało w konsekwencji młodego lamę na liczne podróże piechotą po Tybecie, aby nauczać swoich uczniów z różnych miejscowości rozsianych po ogromnych obszarach Tybetu. Trzecim ślubowaniem jakie przyjął, było założenie przez niego nowego klasztoru lub miejsca odosobnień.
Pustelnia
Udało się to zrealizować w roku 1892, gdy w wieku trzydziestu trzech lat założył pustelnię na górze Gyer za che ba we wschodnim Tybecie, w prowincji Kham. Wybrane m iejsce było nad rzeką, lecz nawet jak na tybetańskie warunki było w szczególnie niedostępnych stronach. Przez kilka lat mieszkał tam w namiocie z wełny Jaka w skrajnie skromnych warunkach.
W czasach Śardza Tashi w pustelni mieszkało tylko kilku jego uczniów. Obecnie jest to jednak popularne w Tybecie miejsce, cel wielu pielgrzymek zarówno dla bonpo jak i buddystów innych linii. Odbywają się tutaj oddosobnienia ( nieraz długoterminowe) zaawansowanych praktykujących.
Ponieważ jest to pustelnia a nie klasztor,uczestnicy odosobnień muszą zabrać ze sobą zapasy żywności , jako, że okolica nie jest zamieszkała.
Po jakimś czasie do pozostającego w pustelni lamy dołączyło kilkoro uczniów. Wieka wiedza i mądrość mimo młodego wieku spowodowały, że szybko zgromadziło się wokół młodego lamy grono słuchaczy jego nauk. Jego sława mistrza medytacji rosła, z czasem stał się uznanym autorytetem nie tylko dla bonpów, ale również, dla mnichów z okolicznych klasztorów innych linii buddyzmu. Jego wiedza duchowa oraz ścisłe trzymanie się zasad religijnych, przyjętych samaja oraz zasad dyscypliny klasztornej zjednywało mu powszechny szacunek wśród mnichów i świeckich. Poza okresami, kiedy pieszo podróżował do innych klasztorów nauczać całe swoje życie spędził w swojej pustelni.
Podróże lamy zjednywały mu popularność. W wieku dwudziestu pieciu lat wraz z grupą mnichów odwiedził szereg klasztorów Bon udzielając nauk, przekazów i inicjacji. Uczestniczył w debatach o różnicach pomiędzy starym Bon a Jungdrung Bon, spędzając w kalsztorach które odwiedzał w sumie pięć lat. Podróżował nauczając aż do wieku sześćdziesięciu jedne lat, co w tamtych czasach w Tybecie było zaawansowanym wiekiem.
Biografia Sardza Tashi Gyaltsena napisana została przez jego ucznia, Kelzing Tenpe Gyaltsena. Zawiera trzy biografie mistrza: zewnętrzną, wewnętrzną i tajemną. Ksiazka jest ogromnym wsparciem w praktyce, mozna ją kupić w dharma shopie ośrodka w Wildze.
Poza tradycyjnym nauczaniem w formie przekazu ustnego, Śardza Tashi Dzialtsen napisał szereg dzieł niezwykle pomocnych w praktyce. Były to Sde snod mdzod, Dbying rig mdzod i Nam mkha’ mdzod, a Legs-bshadrin-po-chel mdzoddpyod-ldan dga’-bai-char (‘Drogocenna Skarbnica Dobrych Powiedzeń, przyjemny deszcz dla mądrych’). To ostatnie dzieło było jego wersją dzieła Tendzur.
lama Śardza Tashi Dzialtsen napisał w sumie osiemnaście tomów dzieł, będących wielkim wkładem do skarbnicy wiedzy Bon, w tym dzieła podające historię i rozwój Bon od czasów najdawniejszych, czego dotychczas nikt inny przed nim nie zrobił. Osiągnięcia pisarskie , nauczanie oraz jego postawa moralna spowodowały, że szybko osiągnął wielką sławę wybitnego mistrza medytacji. Wśród jego uczniów zdarzali się również uczniowie ze szkoły gelugpa, co było ewenementem wśród mistrzów Bon.
W 1934 roku w wieku 76 lat, Śardza Tashi umierając osiągnął tęczowe ciało jako znak swojej wielkiej realizacji. Gdy zbliżał się czas jego śmierci lama zabronił uczniom zbliżania się do jego namiotu i otwierania go przez jakiś czas. Zgromadzeni widzieli prześwitujące tęczowe światła w namiocie, lecz nie zbliżali się do niego zgodnie z instrukcją jaką pozostawił im lama. Gdy weszli po odpowiednim czasie do namiotu zobaczyli, że zwłoki Śardza Tashi skurczyły się do rozmiarów ciała jednorocznego dziecka.
Pustelnia Śardza Tashi składała się z dwóch części. W siedzibie niższej, nad rzeką mieszkali uczniowie, znajdowała się mała drukarnia, gdzie drukowano dzieła mistrza i gdzie były pomieszczenia gospodarcze. Wyżej, w miejscu zwanym Ri khrod gong ma przebywał tylko mistrz, tam medytował i pisał swoje dzieła. Tam też zmarł osiagająć tęczowe ciało.
Zwłoki lamy umieszczono w stupie ( Chortenie ), a zaawansowani praktykujacy, którzy przybywają do tego miejsca widzą unoszące się nad tą stupą promienie jasnego światła lub promienie w kolorach tęczy.
Osiagnięcie tęczowego ciała jest oznaką wysokiego poziomu realizacji w praktyce dzogczen. Oznacza, że praktykujący całkowicie oczyścił swoją karmę i zrealizował ostateczny stan umysłu. W chwili śmierci, pięć elementów, z których zbudowane jest ciało każdego człowieka po kolei rozpuszczają się, pozostając na koniec czystym światłem. W ciągu kilku dni, ciało fizyczne proporcjonalnie maleje, a w niektórych przypadkach całkowicie znika pozostawiając tylko włosy i paznokcie. Na fotografii przechowywany jako relikwia słój z włosami i paznokciami Shardza Tashi Gyaltsena, które pozostały po osiągnięciu przez niego tęczowego ciała. Znajduje się onna stałe w specjalnie zbudowanej stupie.